Đất Bình Định từng là kinh đô của vương quốc cổ Chăm Pa bên còn lưu giữ nhiều dấu tích về kiến trúc của người Chăm xưa. Nổi bật với các cụm tháp còn sừng sững sau hàng ngàn năm. Cùng khám phá 8 cụm tháp Chăm Bình Định ngàn tuổi siêu độc đáo nhé!
Nội dung của bài
1 Tháp Bánh Ít
Tháp Bánh Ít là một trong những ngôi tháp nổi tiếng nhất trong số các di tích trong tháp Chăm Bình Định. Ngọn tháp nằm ở huyện Tuy Phước từng xuất hiện trong danh sách 1001 công trình kiến trúc phải đến trong cuộc đời. Đây là một khu di tích đẹp còn lại nhiều tháp nhất của Vương quốc Chăm pa trên mảnh đất Bình Định.
Tháp được xây dựng vào giai đoạn cuối thế kỷ XI đến đầu thế kỷ XII, dưới thời hai quốc vương Harivarman IV và V. Tháp có bốn ngọn được xây dựng trên một quả đồi. Ngọn to nhất cao khoảng 29,6m. Bên cạnh đó còn có ba tháp phụ, hình dáng bé và thấp hơn. Trên đỉnh mỗi tháp đều có những bức tượng thần Siva được làm bằng đá.
Quần thể di tích tháp Bánh Ít mang giá trị nghệ thuật cao về kiến trúc bởi nét đẹp độc đáo với dáng vẻ kiến trúc đa dạng, trang trí ấn tượng. Công trình đền tháp lớn này thu hút đông đảo lượng khách trong và ngoài nước về đây tham quan.
2 Tháp Đôi
Tháp Đôi tọa lạc tại phường Đống Đa, cách trung tâm thành phố chừng 3km về phía Tây Bắc. Tháp Đôi được xếp vào một trong những tháp đẹp “độc nhất vô nhị” của nghệ thuật kiến trúc Chăm pa.
Công trình gồm hai tháp: Tháp chính cao 20m và tháp phụ cao 18m. Cả hai tháp này đều được tạo thành gồm hai phần chính: khối thân vuông và phần đỉnh giáp mặt cong. Phần mái của tháp là cả khối hình tạo bởi bốn mặt, mỗi mặt được chia thành sáu tầng bằng những đường diềm ngang. Mỗi tầng lại chia thành năm ô. Trong đó ô chính giữa là lớn nhất, có hình người ngồi thiền chân bắt chéo lên nhau. Ở bốn góc của các tầng mái được tô điểm thêm các hình rắn Naga năm đầu.
Điểm độc đáo của di tích là ở việc sử dụng chất liệu đá trong thi công. Đá tảng được sử dụng để làm phần đế cho cả hai tháp và chân diềm mái. Trải qua thời gian, những phần được xây dựng bằng đá cũng đá mất mát khá nhiều. Nhưng những gì còn sót lại hiện nay cũng đủ để xếp tháp Đôi vào hàng tiêu biểu cho loại hình kiến trúc sử dụng đá.
3 Tháp Cánh Tiên
Tháp Cánh Tiên nằm tại xã Nhơn Hậu, huyện An Nhơn, cách trung tâm thành phố Quy Nhơn 27km về phía Tây Bắc. Tháp được xây dựng trên một đồi cao, thờ Nữ Thần Y A NA.
Tháp Cánh Tiên có bền mặt vuông, nhiều tầng xây bằng gạch cao gần 20m. Nhìn từ xa trông như đôi cánh của nàng tiên đang bay lên trời. Mang phong cách kiến trúc điển hình của các ngôi tháp Chăm Bình Định. Kết cấu tháp gồm hai phần là tiền sảnh và điện thờ. Phía ngoài thân tháp, các mặt tường được trang trí bởi những cột ốp và các khung dọc nhô ra.
Khác với các tháp Chăm Bình Định khác, tháp Cánh Tiên được xây dựng một phần bằng sa thạch ở nửa phía ngoài các cột ốp tường và các diềm mái. Tại bốn góc ở mỗi tầng tháp có các chi tiết bằng đá hình đuôi phượng nhô ra.
4 Tháp Dương Long
Tháp Dương Long tọa lạc ở xã Bình hòa, huyện Tây Sơn. Tháp gồm ba ngọn tháp: tháp giữa cao 24m và hai tháp hai bên cao 22m.
Phần thân tháp xây gạch, các góc được ghép những tảng đá lớn và trang trí điêu khắc bằng đá. Nửa trên của tháp gần như là những khối đá lớn xếp chồng lên nhau rất khéo. Ở các góc là những mạng chạm lớn với những hình chim thần Garuda, đại bàng, voi,… Các mặt phẳng của tường được trang trí bởi các bức phù điêu lớn có hình lá đề, mô tả cảnh múa hát, tu sĩ. Những đỉnh tháp ở đây đặc biệt có những bôi hoa sen vĩ đại với nhiều lớp cánh hoa hơi hướng lên trên. Mọi chi tiết trang trí ở tháp đều rất lớn, trổ trên sa thạch, đường nét rõ ràng và còn giữ được rất tốt.
5 Tháp Bình Lâm
Tháp Bình Lâm là một ngôi tháp Chăm pa cổ tại thôn Bình Lâm, xã Phước Hòa, huyện Tuy Phước. Đây là một ngôi tháp tương đối khác biệt ở Bình Định. Nếu như các tháp Chăm Bình Định khác nằm trên đồi thì tháp Bình Lâm nằm ngay trên đồng bằng. Chính vì vậy mà tháp như hòa mình vào thiên nhiên và dân cư bao quanh.
Tháp có bình đồ vuông, mỗi cạnh khoảng 10m, cao 20m chia thành ba tầng trang trí hoa văn tinh tế. Kiến trúc thiết kế hài hòa với những đường nét vừa tinh tú vừa khỏe khoắn. Tháp Bình Lâm được xếp hạng là di tích Kiến trúc Nghệ thuật vào năm 1993.
6 Tháp Phú Lốc hay tháp Vàng
Tháp Phú Lốc còn có tên gọi khác là tháp Thốc Lốc hay tháp Vàng. Là một ngôi tháp Chăm pa cổ thuộc xã Nhơn Thành, thị xã An Nhơn cách thành phố Quy Nhơn 35km về phía Bắc.
Tháp được xây dựng trên một đỉnh đồi có độ cao là 76m, vì thế tháp Phú Lốc nổi bật lên giữa một vùng đồng bằng như một ngọn hải đăng khổng lồ. Tháp có vẻ đẹp ngạo nghễ nhưng lại khá đượm buồn. Từ chân tháp, du khách có thể nhìn toàn cảnh bốn hướng những cảnh trí kỳ vĩ xung quanh.
Tháp Phú Lốc đã được Bộ văn hóa- Thông tin xếp hạng là di tích Kiến trúc Nghệ Thuật vào năm 1995.
7 Tháp Hòn Chuông
Tháp Hòn Chuông nằm ở huyện Phù Cát, hiện nay đã bị sụp đổ khác nhiều. Đây là toà tháp nằm ở vị trí thấp trong số các tháp Chăm Bình Định còn sót lại.
Nằm trên đỉnh ngọn núi Bà ở độ cao 727m, tháp được xây dựng trên một khối đá khổng lồ hình quả chuông úp cao khoảng 49m. Tháp bị đổ phần ngọn, thân tháp hiện còn khoảng 5m, lòng tháp bị gạch đổ lấp.
Ảnh
8 Tháp Thủ Thiện
Được xây cất trên một vùng đất tương đối thấp, nằm trên bờ nam sông Kôn, xã Bình Nghi, huyện Tây Sơn. Tháp có quy mô nhỏ, kiểu dáng trang nhã thanh thoát nhưng cũng rất kì bí.
Đế tháp cao, hơi thóp ở phần giữ, tạo dáng choãi rộng ở phía nền và phình ra trên mặt, nâng toàn bộ thân tháp. Thân tháp là khối trụ vuông có cửa chính mở về phía Đông. Vòm cửa đã bị sập nhưng có thể hình dung được nhờ cấu trúc ba cửa giả vẫn còn khá nguyên vẹn với chòm nhọn hình mũi lao xếp thành nhiều lớp. Phần trên mỗi cửa được tạo dáng thành ô giống như khám thờ.
Ngăn cách giữa phần thân và phần mái bộ diềm nhô rộng ra bốn phía. trên đỉnh tháp có một cây đa cổ kính, làm tăng vẻ kỳ bí của ngôi tháp này. Bên trong lòng tháp có rất nhiều vết gắn phù điêu, nơi đặt tượng thờ. Đó là điểm khác biệt của tháp Thủ Thiện so với các tháp Chăm Bình Định khác.
Các nhà nghiên cứu đã khẳng định những cụm tháp Chăm Bình Định này như một bảo tàng ngoài trời sống động và độc đáo. Trải qua hàng nghìn năm với bao nhiêu biến động ấy thế mà những ngọn tháp đất nung vẫn luôn tồn tại. Thể hiện sự uy nghi giữa đất trời và giữ được nét đẹp làm say đắm biết bao lòng người.
